Inspectievluchten boven de Noordzee Rijkswaterstaat

Noordzee 12.11.2019 - Rijkswaterstaat staat samen met onder meer Defensie, de Douane en de Koninklijke Marechaussee paraat bij grote incidenten op zee.

Kitty, luchtwaarnemer bij Rijkswaterstaat, vertelt vol overgave over het werk van Rijkswaterstaat en de Kustwacht boven de Noordzee: ‘We houden toezicht en controleren onder meer op drugs- en mensensmokkel, illegale visserij en het lozen van olie en chemicaliën.’

De Kustwacht
De Kustwacht is een samenwerkingsorganisatie die schepen en vliegtuigen beschikbaar gesteld krijgt van verschillende organisaties, waaronder de Rijksrederij en Defensie. Verschillende partners leveren personeel, waaronder Rijkswaterstaat, de Koninklijke Marechaussee, de Douane en Inspectie Leefomgeving en Transport. Je kunt de Kustwacht zien als de ogen en oren op de Noordzee. Waar de Kustwacht alles óp het water in de gaten houdt, daar is Rijkswaterstaat verantwoordelijk voor alles wat er ónder water gebeurt.

Voorbereiding
Onder het genot van een kop koffie is Kitty druk bezig met de voorbereidingen van een inspectievlucht. Kitty: ‘Vandaag maken we met het Kustwachtvliegtuig een inspectievlucht langs de randen van de Nederlandse Exclusieve Economische Zone (EEZ).’ De wat? ‘Haha, ja dat is een hele mond vol. De EEZ is het Nederlandse deel van de Noordzee, een gebied dat anderhalf keer zo groot is als Nederland.’

‘Goeiemiddag!’ Joery, luchtwaarnemer van de Koninklijke Marechaussee (KMAR) en vandaag de mission commander, komt de briefingsruimte binnengelopen. Een ruimte die grenst aan een hangar op Schiphol waar technici aan de Kustwachtvliegtuigen sleutelen. Vanuit de hangar komen ook de twee piloten van Defensie aangewandeld. De crew is compleet. Gegevens worden uitgewisseld en er is ruimte voor een dolletje. ‘Voordat we opstijgen bellen we altijd even met het Kustwachtcentrum om nieuwe bijzonderheden op te halen. Daarnaast checken we het weer op Schiphol en de meteo-omstandigheden boven de Noordzee.’

Crew compleet, weersomstandigheden goed, broodje en koffie ingeladen. Kortom; tijd om op te stijgen. Vanuit de lucht vervolgt Kitty haar verhaal. De G-krachten doen haar ogenschijnlijk niets. Ze praat enthousiast door: ‘De crew bestaat altijd uit twee vliegers (piloten, red.) van Defensie en één of twee luchtwaarnemers. De vliegers beslissen of we kunnen opstijgen en landen. De luchtwaarnemers inspecteren de Noordzee als we in de lucht hangen.’

Inspectievlucht
Waar ze tijdens zo’n inspectievlucht op letten? ‘Vroeger waren de taken verdeeld. De KMAR controleerde op mensensmokkel, de douane op goederen en Rijkswaterstaat op milieuzaken. Dat is gelukkig niet meer zo. Iedereen let op al die zaken.’ Tijdens de vlucht gebruiken de waarnemers drie sensoren. ‘Bij goed zicht, kunnen we laag vliegen en kunnen we veel met onze eigen ogen waarnemen. Als het donker is en we zelf minder kunnen zien, dan biedt de infraroodcamera uitkomst. Mocht het visuele zicht worden belemmerd door wolken, dan kunnen we altijd nog ‘zien’ met de SLAR.’

Huh? Dit vraagt wat uitleg. ‘De Side Looking Airboard Radar (SLAR), die het wateroppervlak met radar in beeld brengt.’ Op dat moment wendt Kitty zich tot het A4'tje dat voor haar ligt. ‘Even wat gegevens bijhouden,’ zegt ze, terwijl ze door het raam naar een schip in de zee kijkt. Ze vervolgt: ‘Zo’n SLAR kun je eigenlijk altijd gebruiken mits de zee niet té wild of té rustig is.’

Groot incident
Over te wilde zee gesproken. Op de Noordzee doen zich zo af en toe ook grote incidenten voor. Rukken jullie dan ook uit? ‘Ja zeker. Bij goed en slecht weer. Overdag en midden in de nacht. Wij zeggen weleens: als iedereen naar binnen gaat, gaan wij naar buiten. Bij een groot incident, bijvoorbeeld bij een Search and Rescue (SAR), zijn wij vaak als eerste ter plaatse. Wij brengen het gebied dan in kaart en helpen met zoeken. Dit gebeurde ook tijdens het incident met de MSC Zoe. Wij signaleerden toen vanuit de lucht dat er veel meer dan dertig containers in zee lagen. Bij incidenten waarbij ook helikopters worden ingezet, zijn wij de ‘lokale luchtverkeersleiding’. We communiceren dan met de reguliere verkeersleiding, het Kustwachtcentrum en alle eenheden die ter plekke zijn. Dat is echt heel hard werken.’