Nieuw zand voor waterveiligheid Schiermonnikoog Rijkswaterstaat

Schiermonnikoog 24.04.2019 - De kustlijn van Schiermonnikoog schuift jaarlijks tussen strandpaal 4 en 5 ongeveer 30 m landwaarts. Het strand wordt daardoor smaller.

‘Nou en’, zou je zeggen, ‘zo werkt de natuur nu eenmaal’. Rijkswaterstaat komt als kustbeheerder in actie omdat een brede kustlijn/breed strand nodig is voor de veiligheid.

Een ongerept eiland, zo zien de toeristen Schiermonnikoog graag. En de eilanders zelf ook. Maar met dat ongerepte eiland is de laatste 20 jaar iets aan de hand: ieder jaar wordt het eiland bij strandpaal 4 en 5 zo’n 30 tot 40 m kleiner. Deze kusterosie is het gevolg van verschillende factoren, vertelt Robert Zijlstra, adviseur waterveiligheid en morfologie bij Rijkswaterstaat. 

Stormen en zeespiegelstijging spelen een rol, maar ook de zeegaten die tussen de Waddeneilanden liggen. Deze zorgen voor een complexe dynamiek met periodieke aanwas en erosie van de kust. Het gaat om cycli die doorgaans enkele decennia duren, dat verschilt per zeegat.’

Waterveiligheid
Wat is dan het probleem, als je weet dat de kustlijn uiteindelijk vanzelf weer breder wordt? ‘Logische vraag’, stelt Zijlstra. ‘Het is moeilijk te voorspellen wanneer er weer een aanwascyclus aanbreekt. We denken dat dat binnen een jaar of 10 zal zijn, maar het kan ook langer duren.'Wetterskip Fryslân is op Schiermonnikoog verantwoordelijk voor de bescherming tegen overstroming. Zijlstra: ‘Ze hebben berekend dat bij aanhoudende erosie binnen circa 5 jaar een probleem ontstaat met de waterveiligheid. Dit betekent dat we niet kunnen garanderen dat de kust en de duinen, die het eiland beschermen tegen hoogwater, de komende jaren blijven voldoen aan de eisen. Daarom zijn we genoodzaakt om maatregelen te nemen.’

Zand uit zee
Rijkswaterstaat doet dat met een zandsuppletie, een techniek waarbij de kust wordt aangevuld met zand uit zee. ‘Dat zand komt uit zee op minimaal 20 m diepte’, vertelt Zijlstra. ‘Dat zand varen we met een baggerschip naar de kant toe, waar we het schip koppelen aan een stalen buis die het zand op de juiste plekken verdeelt over het strand. In feite gaat het maar om een klein stuk strand, tussen paal 4 en paal 5. We verwachten ongeveer 600.000 m3 zand aan te brengen.'

Ongerept?
Rijkswaterstaat wil de strandsuppletie in 2020 of 2021 uitvoeren. De verwachting is dat Rijkswaterstaat hier enkele maanden voor nodig heeft. Hoe staan de bewoners van het eiland hier tegenover? ‘De meeste zien de urgentie van deze maatregel in’, stelt relatiemanager van Rijkswaterstaat Jan Visser. ‘Maar er zijn ook bewoners die vinden dat een kunstmatige ingreep zoals een strandsuppletie een devaluatie van de ongerepte natuur betekent. Het is belangrijk iedereen persoonlijk te horen, vandaar dat we begin april samen met de gemeente een infoavond hebben georganiseerd.’

Rekening houden met recreatie en natuur
'Het strand tussen paal 4 en 5 heeft een belangrijke recreatieve functie. En er is een zogenaamd groen strand aanwezig, met begroeiing en zeldzame natuur. Ook zijn er waardevolle embryonale duinen op het strand aanwezig. Het strand is breed genoeg om het nieuwe zand voor de natuur langs neer te leggen. Zo verstoren we minimaal. In overleg met de gemeente en ondernemers proberen we de hinder voor de recreatie tijdens de uitvoering zo veel mogelijk te beperken.' Wat Visser betreft heeft de gemeente Schiermonnikoog dan ook een centrale rol bij deze maatregel.

‘Wij vinden het belangrijk om samen met de gemeente te bekijken hoe we de strandzandsuppletie zo goed mogelijk kunnen uitvoeren en de hinder voor de bewoners, ondernemers en strandgebruikers zo beperkt mogelijk kunnen houden. We gaan bijvoorbeeld niet in juli en augustus aan de slag. Daarnaast houden we terdege rekening met natuurbelangen door bijvoorbeeld verstoring van vogels en zogende zeehonden te voorkomen. Het is belangrijk om dat goed samen op te pakken.’