Sterfte onder bruinvissen door "hondenbeet"-bacterie Universiteit Utrecht

Westkust 11.10.2019 - Wetenschappers met verschillende achtergrond hebben zich ingespannen om het mysterie op te lossen van een "hondenbeet"-bacterie die verantwoordelijk wordt gehouden voor de sterfte van bruinvissen.

In een studie hebben microbiologen, pathologen en ecologen, onder andere verbonden aan de faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht, aan de hand van forensische methoden de bacterie vastgesteld in verwondingen die zijn aangetroffen bij bruinvissen die in Schotland, Engeland, Nederland en België waren aangespoeld. Het bleek te gaan om Neisseria animaloris, een bacterie die eerder in verband werd gebracht met infecties in mensen na hondenbeten.

Hoofdonderzoeker Geoff Foster, microbioloog bij Scottish Marine Animal Stranding Scheme: “We achtten het onwaarschijnlijk dat een bruinvis door een hond was gebeten. Vervolgonderzoek wees erop dat de bruinvissen waren aangevallen door grijze zeehonden. Dergelijke aanvallen kunnen fataal zijn, maar in het geval van de onderzochte dieren lijkt het erop dat de bruinvissen de aanval in eerste instantie hebben overleefd, maar later alsnog zijn bezweken aan infecties die ze bij de aanval hebben opgelopen via de bek van de zeehond.”

Eerder onderzoek heeft uitgewezen dat bruinvissen vaak aan grijze zeehonden ten prooi vallen. Bij deze kleine walvissensoort behoren aanvallen door zeehonden tot de meest voorkomende doodsoorzaken. Uit deze nieuwe studie, die is gepubliceerd door Scientific Reports van Nature , is nu gebleken dat bruinvissen die de aanval in eerste instantie overleven, alsnog kunnen sterven aan de verwondingen van de beet.

Lonneke IJsseldijk, hoofdonderzoeker in Nederland: “Een roofdier is nooit 100% succesvol in zijn aanvallen. Er zijn altijd wel dieren die ontsnappen. Maar voor deze bruinvissen liep het niet goed af: door hun bijtwonden hebben ze alsnog een lange, pijnlijke dood gehad.”

In het onderzoek wordt met nadruk gewezen op een potentieel risico voor mensen, aangezien Neisseria animaloris een zogenoemd zoönotisch potentieel heeft, wat betekent dat ook mensen erdoor geïnfecteerd kunnen raken.

“Mensen moeten op hun hoede zijn als ze nieuwsgierige zeehonden tegenkomen op het strand of als ze aan het zwemmen zijn,” waarschuwt IJsseldijk, die werkzaam is bij het departement Pathobiologie van de Universiteit Utrecht. “Grijze zeehonden worden pas weer sinds de jaren tachtig van de twintigste eeuw in de zuidelijke Noordzee aangetroffen. Tegenwoordig lopen hun aantallen in de duizenden. Het aantal bruinvissen in de zuidelijke Noordzee is de afgelopen decennia eveneens gestegen, waardoor beide soorten elkaar vaker tegenkomen. Dit vormt mogelijk een verklaring voor de toegenomen sterfte onder bruinvissen na aanvallen van zeehonden, of in ieder geval waarom wij het vaker zien.”

Foster: “Het aantal bruinvissen dat direct of indirect door deze aanvallen overlijdt, zal hoger zijn dan in eerste instantie voorzien. In dit onderzoek wordt een gevolg van aanvallen van grijze zeehonden op bruinvissen uitgelicht dat voorheen onbekend was, maar dat van belang is voor wetenschappers die de bedreigingen voor andere wilde populaties onderzoeken. Grijze zeehonden vallen namelijk ook vaak andere zeezoogdieren aan.”

Het onderzoek is uitgevoerd door Scotland’s Rural College en de departementen Pathobiologie en Infectieziekten & Immunologie van de Universiteit Utrecht in samenwerking met Animal and Plant Health Agency (APHA), Moredun Research Institute, Public Health England, Cetacean Strandings Investigation Programme, Agri-Food and Biosciences Institute, Erasmus Universiteit en Wageningen Bioveterinary Research.

Het onderzoek is gefinancierd door de Schotse overheid, het ministerie van Milieu, Landbouw en Plattelandszaken (Defra) van het Verenigd Koninkrijk en het Nederlandse ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.